POVEZANOST IZLOŽENOSTI ZAGAĐENOM VAZDUHU U DETINJSTVU I ADOLESCENCIJI SA PSIHOPATOLOGIJOM U ODRASTANJU
Svetska zdravstvena organizacija (SZO) procenjuje da je trenutno 9 od 10 ljudi širom sveta izloženo visokim nivoima zagađenosti vazduha.
Poznati su efekti spoljnog zagađenja vazduha na zdravlje srca, krvnih sudova i disajnih puteva. Međutim, novi dokazi ukazuju na to da zagađenje vazduha može takođe direktno (npr. translokacijom ultrafinih čestica zagađivača preko olfaktornog nerva) ili indirektno (npr. putem inflamatornog odgovora drugih sistema organa, posebno pluća) uticati štetno na centralni nervni sistem (CNS).
Izloženost zagađenom vazduhu posledično dovodi do različitih oštećenja CNS-a, uključujući vaskularna oštećenja, hroničnu neuroinflamaciju, poremećaj regulacije glijalnih ćelija i, kod dece, oštećenje strukture mozga, proliferacije neurona i nerotransmisije.
U časopisu JAMA u aprilu 2021. objavljeni su rezultati longitudinalne kohortne studije sporovedene nad 2.039 novorođene dece u Velikoj Britaniji, koja su praćena 2 decenije. Analizirana je povezanost između izloženosti zagađenju vazduha u detinjstvu i adolescenciji i procenjenih simptoma mentalnih poremećaja.
Zaključak ove studije je bio da su mladi ljudi koji su bili izloženi višim nivoima zagađenja vazduha azot oksidima u detinjstvu i adolescenciji, imali veću učestalost razvoja psihopatologije na prelasku u odraslo doba, što sugeriše da zagađenje vazduha može biti nespecifični faktor rizika za razvoj psihopatologije.
Istraživački tim je procenjivao mentalno zdravlje učesnika studije u uzrastu od 18 godina.
Korišćena su dva modela procene: model korelirajućih faktora, sa 3 faktora (internalizacija, eksternalizacija i poremećaji mišljenja) i bi-faktorski model koji pored 3 specifična faktora definiše i opšti faktor psihopatologije.
Tokom sprovođenja studije merena je izloženost ispitanika na adresi stanovanja, zagađivačima vazduha – azotnim oksidima (NOx), uobičajenim gasovitim zagađivačima i česticama (PM2,5), uobičajenom aerosolnom zagađivaču sa česticama dijametra ispod 2,5 mikrona.
Utvrđeno je da je 22% ispitanika bilo izloženo nivou NO2 koji je premašivao smernice SZO, a 84% ispitanika je bilo izloženo koncentraciji čestica PM2,5 , koje su bile iznad datih smernica SZO.
Primarni ishod ove studije bila je povezanost zagađenja vazduha sa opštom psihopatologijom, a sekundarni ishodi su bili: internalizacija, eksternalizacija i simptomi poremećaja mišljenja.
Mladi izloženi visokim nivoima zagađenosti vazduha sa NOx i PM2,5 imali su više nivoe opšte psihopatologije u starosnoj dobi od 18. godina, koji je uzrokovan primarno vižim nivoima eksternalizacije, posebno poremećaja ponašanja.
NOx je prepoznat kao značajniji faktor ispoljavanja ovog uticaja na psihopatologiju. Rezultati su pokazali da je izloženost NOx bila povezana sa svim sekundarnim ishodima, a među njima se naročito izdvaja pozitivna korelacija sa simptomima poremećaja mišljenja.
Izvor: Reuben A, Arseneault L, Beddows A, et al. Association of Air Pollution Exposure in Childhood and Adolescence With Psychopathology at the Transition to Adulthood. JAMA Netw Open. 2021;4(4):e217508. Published 2021 Apr 1.
Leave a reply